10 กุมภาพันธ์ ของทุกปี เป็นวันหมอดินอาสา (LDD Volunteered Soil Doctor Day) เพื่อเชิดชูเกียรติหมอดินอาสา ผู้เสียสละและทุ่มเทการทำงานร่วมกับกรมพัฒนาที่ดินใน การอนุรักษ์ พัฒนา ดูแลดินและที่ดินทางการเกษตรมาอย่างยาวนาน

เมนูหลัก

บริการประชาชน

คู่มือสำหรับประชาชน

หน่วยงานภายในกรมฯ

ค้นหาภายในเว็บไซต์

เว็บไซต์ที่น่าสนใจ

หมวดหมู่ : อื่น ๆ

เรื่อง : การใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่พรุ

โดย : admin

เข้าชม : 1759

ศุกร์์ ที่ 26 เดือน มกราคม พ.ศ.2561

การใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่พรุ

โดย สายหยุด เพ็ชรสุข

ผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองอันเนื่องมาจากพระราชดำริ

“พรุเราต้องเก็บไว้ เพราะมีความสำคัญเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม ต้องห้ามไม่ให้บุกรุกเข้าไป คราวนี้เราทำโครงการที่โคกใน เขาจะบุกรุกเข้าไปไม่ได้อีกแล้ว เพราะจำกัดบริเวณเขา ในพรุเราก็ส่งเสริมเอาไม้พรุเพิ่มประสิทธิภาพ อย่างตามข้างทางนี้สวยมากเห็นไม้ต่าง ๆ ไม้หลาวชะโอนก็มี”

พระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช พระราชทานไว้เมื่อ วันที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2535 ณ บ้านโคกอิฐ-โคกใน ตำบลพร่อน อำเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส

พรุ หมายถึง พื้นที่ชายฝั่งที่มีน้ำแช่ขัง ถ้าเป็นพื้นที่ลุ่มขังจะมีต้นไม้น้อยใหญ่ขึ้น แต่ถ้าเป็นพื้นที่ลุ่มแฉะจะมีพวกหญ้าหรือพืชน้ำขึ้น ป่าพรุเป็นแหล่งรวบรวมความหลากหลายทางชีวภาพโดยเฉพาะเป็นแหล่งพันธุกรรมของพรรณไม้ป่าที่มีศักยภาพในเชิงเศรษฐกิจ และพรรณไม้ที่หายากอีกหลายชนิดในประเทศไทย อีกทั้งยังเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่า ส่วนจะใช้ประโยชน์ได้หรือไม่ขึ้นอยู่กับสภาพดินในบริเวณนั้น การใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่พรุ เริ่มเกิดขึ้นอย่างแพร่หลาย ตั้งแต่มีโครงการระบายน้ำหรือชักน้ำออกจากพื้นที่พรุตั้งแต่ปี 2515 จากการสำรวจในปี 2523 พื้นที่พรุในจังหวัดนราธิวาส มีด้วยกัน 2 พรุใหญ่ คือ พรุบาเจาะอยู่ในเขตอำเภอบาเจาะและอำเภอเมือง มีพื้นที่ประมาณ 66,000 ไร่ และพรุโต๊ะแดง อยู่ในเขตอำเภอสุไหงปาดี อำเภอสุไหงโกลก อำเภอตากใบ อำเภอเมืองเล็กน้อย มีพื้นที่ประมาณ 216,000 ไร่
การกำหนดเขตการใช้ที่ดินในพื้นที่พรุจังหวัดนราธิวาส ได้จัดทำเป็นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ.2529 โดยคณะทำงานจากหน่วยงานต่าง ๆ ภายใต้การกำกับดูแลของคณะกรรมการจัดทำแผนแม่บทโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ ซึ่งต่อมาเขตการใช้ที่ดินดังกล่าวหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาอนุรักษ์และสงวนพื้นที่พรุ ได้นำไปใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติ แต่เนื่องจากเขตการใช้ที่ดินต่าง ๆ ดังกล่าวได้มีการเปลี่ยนแปลงสภาพการใช้ที่ดินอย่างต่อเนื่องมาตลอด ซึ่งมีหลายพื้นที่ส่งผลกระทบต่อสภาพทางนิเวศของป่าพรุ รวมทั้งสภาพทางเศรษฐกิจและสังคมของประชาชนที่อาศัยอยู่ในเขตพื้นที่พรุด้วยเหตุดังกล่าว ในปีพ.ศ.2554 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จึงมีพระราชดำริให้ดำเนินการปรับปรุงแก้ไขเขตการใช้ที่ดินในพื้นที่พรุให้สอดคล้องกับสภาพความเป็นจริงในสนาม เพื่อประชาชนจะได้ใช้พื้นที่พรุให้เป็นประโยชน์อย่างยั่งยืนโดยไม่รบกวนสภาพแวดล้อม จนเป็นเหตุให้ระบบนิเวศของพื้นที่พรุเสื่อมโทรมเสียหาย เพื่อเป็นการสนองพระราชดำริ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ จึงได้จัดตั้งคณะทำงานกำหนดขอบเขตพื้นที่พรุขึ้นและได้ดำเนินการปรับปรุงเขตการใช้ที่ดินในพื้นที่พรุแล้วเสร็จในปี พ.ศ.2555 เพื่อให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้นำไปยึดถือเป็นแนวทางในการปฏิบัติตามพระราชดำริที่ได้พระราชทานไว้สืบต่อไป
เขตการใช้ที่ดินในพื้นที่พรุ (swamp) ซึ่งเป็นลักษณะหนึ่งของพื้นที่ชุ่มน้ำ (wet land) ในจังหวัดนราธิวาสได้แบ่งออกเป็น 3 เขต ได้แก่ เขตสงวน เขตอนุรักษ์ เขตพัฒนา

ตารางแสดงพื้นที่พรุบาเจาะ พรุโต๊ะแดงและพรุบริเวณใกล้เคียง ปี พ.ศ. 2529 และ พ.ศ. 2555

เขตการใช้ที่ดิน	เนื้อที่ไร่
	พรุบาเจาะ			พรุโต๊ะแดงและพรุบริเวณใกล้เคียง			ผลรวมทั้งหมด
	พ.ศ.2529	พ.ศ.2555	ผลต่าง	พ.ศ.2529	พ.ศ.2555	ผลต่าง	พ.ศ.2529	พ.ศ.2555	ผลต่าง
เขตสงวน	4,072	-	-4,072	52,835	125,625	+72790	56,907	125,625	68,718
เขตอนุรักษ์	11,226	9,595	-1,631	98,712	19,350	-79362	109,938	28,945	-80,993
เขตพัฒนา	36,807	38,543	+1,736	58,208	63,130	+4,922	95,015	101,673	+6,658
พื้นที่อื่นๆ	-	3,967	-3,967	-	1,650	+1650	-	5,617	+5,617
รวม	52,105	52,105	-	209,755	209,755	-	261,860	261,860	-

เขตสงวน (เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า) เป็นเขตที่ป่าพรุยังคงมีสภาพเป็นป่าสมบูรณ์อยู่จึงต้องสงวนเอาไว้     จากการสำรวจในปี พ.ศ. 2555 มีเนื้อที่ประมาณ 125,625 ไร่ ได้ดำเนินการสำรวจเกี่ยวกับพันธุ์ไม้ สัตว์ป่าและ อื่น ๆ ในพรุเพิ่มเติมในส่วนที่ยังไม่ได้ศึกษา และทดลอง วิจัยเกี่ยวกับการปลูก การขยายพันธุ์ระบบนิเวศวิทยาและสิ่งแวดล้อมในป่าพรุรวมถึงด้านการใช้ประโยชน์และการจัดการป่าพรุที่ยั่งยืนจัดทำการฝึกอบรมเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับป่าพรุ ในการพัฒนาอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและจัดทำแปลงสาธิต แปลงนิทรรศการพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติ ที่มีชีวิต ซึ่งช่วยในการส่งเสริมสนับสนุนการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
เขตอนุรักษ์ เป็นเขตที่ป่าพรุดั้งเดิมที่ถูกทำลายลงไปแล้ว จากการสำรวจในปี พ.ศ.2555 มีเนื้อที่ประมาณ 28,945 ไร่ ปัจจุบันได้มีการเร่งดำเนินการปลูกป่าทดแทนเพื่อให้ป่าเป็นสภาพป่าพรุดังเดิม ไม้ที่นำมาปลูกเป็นไม้ในป่าพรุและไม้โตเร็ว ซึ่งทางศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ ได้ทำการศึกษาวิจัยและได้แนะนำให้ปลูกพืช ซึ่งได้แก่ เสม็ด สาคู มะฮัง สะเตียว หว้าน้ำ กะบุย และตังหน เป็นต้น
          เขตพัฒนา เป็นเขตพื้นที่ที่กำลังจะพัฒนาให้เป็นพื้นที่เกษตร จากการสำรวจในปี พ.ศ. 2555 มีเนื้อที่ประมาณ 101,673 ไร่ ปัจจุบันมีโครงการพระราชดำริและโครงการต่าง ๆ ของรัฐเข้าไปพัฒนาแล้วในเรื่องของการส่งเสริมการปลูกพืช การชลประทาน การวางระบบระบายน้ำหรือการชักน้ำ ตลอดจนการจัดทำโครงการพัฒนาการเกษตร การใช้ประโยชน์ที่ดินบริเวณเขตพัฒนามีความหลากหลายตามสภาพของพื้นที่และสภาพสังคม เช่น ใช้ในการ ทำนา ยกร่อง ปลูกปาล์มน้ำมัน ยางพารา ไม้ผล พืชผักหรือพืชล้มลุก
          จากข้อมูลข้างต้น การเปลี่ยนแปลงของเขตการใช้ที่ดินในพื้นที่พรุจังหวัดนราธิวาส พ.ศ. 2529 และ พ.ศ. 2555 พบว่าเขตสงวนมีพื้นที่เพิ่มขึ้น 68,718 ไร่ ซึ่งพื้นที่นี้เดิมเป็นพื้นที่เขตอนุรักษ์ที่มีการฟื้นฟูสภาพพื้นที่ป่าพรุ จนมีสภาพเป็นป่าสมบูรณ์ มีพืชพรรณธรรมชาติที่ขึ้นอยู่ทั่วไป มีพันธุ์ไม้มากกว่าร้อยชนิดขึ้นไป ทั้งไม้ยืนต้น ไม้พุ่ม ปาล์ม หวาย เฟิร์น และหญ้าต่าง ๆ อีกทั้งยังพบสัตว์ป่ามากกว่า 325 ชนิด อาศัยอยู่และยังพบสัตว์ป่าที่พบครั้งแรกในประเทศไทยหลายชนิด เช่น ค้างคาวดายัด กระรอกแก้มแดง เขียดว้าก รวมถึงสัตว์ป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ ได้แก่ แมวป่าหัวแบน อีเห็นน้ำและเหยี่ยวปลาใหญ่หัวเทาเป็นต้น ในส่วนของเขตอนุรักษ์มีพื้นที่คงเหลือจำนวน 28,945 ไร่ สภาพการใช้ประโยชน์ที่ดินบริเวณนี้ส่วนใหญ่เป็นป่าเสม็ด ซึ่งมีหญ้าพรุ เฟิร์น และกระจูด พื้นที่นี้สามารถพัฒนาเป็นเขตป่าพรุสมบูรณ์ได้ต่อ เพื่อประเทศไทยจะได้มีป่าพรุที่เป็นแหล่งรวบรวมความหลากหลายทางชีวภาพสืบต่อไป

อื่น ๆ5 อันดับล่าสุด

หมอดินอาสาดีเด่นหัวใจเกษตรอินทรีย์ 30/เม.ย./2566

ดินเปรี้ยวจัด... ทำได้เห็นผล 16/ต.ค./2562

เขากวางอ่อน ผลิตผลสมุนไพรจากสัตว์ 25/มี.ค./2562

กระจูด พืชท้องถิ่นสู่งานหัตถกรรมสร้างอาชีพ 14/ก.พ./2562

ดาหลา พืชร่วมยางพาราเสริมรายได้ 22/ม.ค./2562